Wat is actief leren? Uitleg, voordelen en effectieve leermethoden voor duurzaam studeren

Wat is actief leren? Uitleg, voordelen actief leren en effectieve leermethoden voor duurzaam studeren

Ben je ooit halverwege een studieochtend tot de conclusie gekomen: “Ik begrijp het, maar ik kan het niet echt toepassen”? Dat gevoel gebeurt omdat je misschien niet genoeg bezig bent met actief leren. Maar wat is actief leren nou precies? In de kern betekent het simpelweg leren door doen. Dit gaat veel verder dan passief lezen of luisteren; je gaat zelf aan de slag, oefent vaardigheden en past kennis direct toe. Dat zorgt voor een dieper begrip en een langere opslag van informatie in je geheugen.

Stel je voor dat je wilt leren fietsen. Je kunt zoveel boeken lezen als je wilt over balans en sturen (passief leren), maar écht leren fietsen begint pas op het moment dat je daadwerkelijk op dat zadel stapt en begint te trappen. Dat is precies waar actief leren over gaat: zelf ervaren, oefenen en je fouten direct corrigeren. Het is alsof je de handleiding uitvoerig bestudeert, maar pas wanneer je de machine echt aanzet, ontdek je hoe alles samenwerkt.

Waarom is actief leren effectiever dan traditionele studie?

Om dit duidelijk te maken, vergelijk het eens met een traditionele collegezaal waar je 80% van de tijd luistert, en een workshop waar je 80% zelf onderzoekt en toepast. Uit onderzoek blijkt dat mensen die actief studeren gemiddeld 60% meer kennis onthouden na een maand dan mensen die passief studeren. Dat is alsof je je studietijd bijna verdubbelt zonder langer te hoeven studeren! 😲

Wie kan baat hebben bij actief leren?

Actief leren is niet alleen voor studenten; werkende professionals, docenten en zelfs kinderen profiteren ervan. Denk eens aan een manager die een training volgt over leiderschap. Passief luisteren resulteert vaak in vergeten theorieën, terwijl een rollenspel met collega’s direct vaardigheden aanscherpt. Of neem een kind dat nieuwe woorden leert door ze te gebruiken in zinnen en gesprekken in plaats van ze alleen te ‘stampen’. Zo werkt het ook voor jou, of je nu voor een tentamen leert of nieuwe vaardigheden op het werk wilt beheersen. 🎓

Wat zijn de voordelen en nadelen van actief leren?

• ✅ Betere kennisretentie – je onthoudt tot wel 75% meer door direct toe te passen.
• ✅ Grotere betrokkenheid – je blijft gemotiveerd en vermijdt verveling.
• ✅ Sneller problemen oplossen – leren in de praktijk maakt vaardigheden direct inzetbaar.
• ✅ Meer zelfvertrouwen – omdat je werkt met echte situaties.
• ✅ Ontwikkeling van kritische denkvaardigheden – niet alleen memoriseren maar ook analyseren en toepassen.
• ⚠️ Vraagt meer tijd – voorbereiden en actief participeren kost soms meer moeite.
• ⚠️ Meer begeleiding nodig – zonder goede ondersteuning kan het lastig zijn om effectief te blijven.
• ⚠️ Minder geschikt voor oppervlakkig leren – als je snel iets moet onthouden voor een quiz kan actief leren te intensief zijn.

Wanneer is actief leren het beste toe te passen?

Actief leren werkt het beste in momenten waar je kennis diep wilt begrijpen en toepassen. Bijvoorbeeld:

1. Voorbereiding op examens waar inzicht belangrijk is, zoals wiskunde of biologie 🧪
2. Trainingen waarbij vaardigheden worden aangeleerd, denk aan gesprekken voeren, programmeren of koken 🍳
3. Projectmatig leren waarbij je samenwerkt en iets moet bouwen of ontwerpen 🛠️
4. Het verbeteren van spreekvaardigheden door oefenen en feedback 💬
5. Het verwerken van complexe theorieën door ze te vertalen naar eigen woord en praktijkvoorbeelden 📚
6. Reflectie op prestaties en aanpassen van strategieën voor groei 🚀
7. Ontwikkeling van creativiteit via experimenten en brainstormsessies 🎨

Waar kun je actief leren methodes toepassen?

Je vindt effectieve leermethoden terug in allerlei situaties:

• Op school, tijdens groepsopdrachten en presentaties
• Op de werkvloer, met praktische workshops en simulaties
• Thuis, bijvoorbeeld met oefenexamens en zelfstudie tools
• In online cursussen met interactieve oefeningen
• In sport, waar feedback en oefening belangrijk zijn
• Bij hobby’s, bijvoorbeeld het leren bespelen van een instrument
• In het dagelijks leven, zoals het leren van een nieuwe taal door gesprekken te voeren

Hoe ziet een goede mix van actief leren methodes eruit?

Laten we eens kijken naar een voorbeeld van een student die zich voorbereidt op een tentamen geschiedenis. Hij zou kunnen kiezen uit:

• Samenvattingen schijven en hardop vertellen (zelfuitleg) ✍️💬
• Met klasgenoten discussiëren over gebeurtenissen (sociale interactie)
• Rollenspellen spelen over historische personages (ervaringsgericht leren)
• Kaartjes gebruiken om feiten te oefenen (flashcards)
• Online quizzen maken met directe feedback
• Projecten maken, bijvoorbeeld een tijdlijn of presentatie
• Reflecteren en fouten analyseren om straks beter te scoren

Mythen over actief leren ontkracht

Er bestaat de misvatting dat je uren achter elkaar moet studeren om actief te leren. Niets is minder waar. Wetenschappelijke studies tonen aan dat korte, intensieve sessies van 25 minuten, gevolgd door pauzes (de “Pomodoro-techniek”), veel effectiever zijn voor actief leren.

Een andere mythe is dat actief leren alleen werkt voor “handson” vakken. Maar of je nu talen leert, wetenschap of kunst: het principe van leren door doen helpt altijd, bijvoorbeeld door situaties na te bootsen of kennis in eigen woorden te herformuleren.

Een laatste onjuiste gedachte is dat actief leren ingewikkeld is en veel kosten met zich meebrengt. In werkelijkheid zijn technieken vaak makkelijk te integreren en kosten nauwelijks iets – denk aan een groep studievrienden of gratis online platforms 💡.

Hoe kun je zelf starten met actief leren? 7 concrete stappen

1. Begin met het stellen van duidelijke doelen: wat wil je echt begrijpen? 🎯
2. Kies een actief leren methode die bij jou past, bijvoorbeeld mindmappen of oefenen met flashcards.
3. Zorg voor een afleidingsvrije omgeving, zodat je focus maximaal is.
4. Werk met korte periodes en pauzes voor betere concentratie.
5. Zoek regelmatig feedback, bijvoorbeeld van een docent of medestudent.
6. Reflecteer na elke sessie: wat ging goed, wat kan beter?
7. Pas de strategie aan en blijf oefenen met leren door doen!

Citaten die laten zien waarom actief leren essentieel is

De bekende Amerikaanse psycholoog John Dewey zei ooit: “Education is not preparation for life; education is life itself.” Daarmee benadrukt hij dat actief leren niet draait om passief kennis verzamelen, maar om het dagelijks toepassen en ervaren.

Richard Feynman, Nobelprijswinnaar natuurkunde, stelde simpelweg: “If you want to master something, teach it.” Dit is een perfecte illustratie van hoe actief leren methodes zoals zelfuitleg en herformulering je helpt om diepgaande kennis op te bouwen.

Welke effectieve leermethoden passen bij actief leren? Overzicht

• 2. Self-explanation: beschrijf in eigen woorden wat je net hebt geleerd
• 3. Learning by teaching: leg de stof uit aan iemand anders 👩‍🏫
• 4. Oefenen met praktijkopdrachten en cases
• 5. Gebruik van flashcards en quizzen met directe feedback
• 6. Simulaties en rollenspellen voor realistische situaties
• 7. Groepsdiscussies om verschillende perspectieven te ontdekken
• 8. Reflectie en zelfevaluatie na elke oefensessie

Je ziet: de mogelijkheden zijn eindeloos, en door slim te combineren haal je het maximale uit je studietijd. Zo wordt actief leren vanzelf je nieuwe superkracht! 💪

Veelgestelde vragen over wat is actief leren

Wat is het grootste verschil tussen actief en passief leren?

Passief leren betekent vooral luisteren of lezen zonder directe toepassing. Actief leren houdt in dat je zelf bezig bent met oefenen, feedback krijgt en kennis toepast, waardoor je meer onthoudt en beter begrijpt.

Hoe kan ik actief leren toepassen als ik vooral zelfstandig studeer?

Gebruik technieken zoals zelfuitleg hardop, het maken van oefenopdrachten, online quizzes of reflectie. Ook kun je proberen om de geleerde stof iemand anders uit te leggen via video of chat.

Welke actief leren methodes zijn geschikt om thuis toe te passen?

Methode zoals flashcards, mindmaps, simulaties via software, en gestructureerde reflectie zijn uitstekend thuis toe te passen zonder speciale hulpmiddelen.

Is actief leren geschikt voor alle soorten vakken?

Ja, van exacte vakken zoals natuurkunde en wiskunde tot talen en sociale wetenschappen: de kern is dat je actief blijft oefenen en toepassen, wat in elke discipline effectiever is dan alleen lezen of luisteren.

Hoe lang duurt het voordat ik de voordelen actief leren merk tijdens het studeren?

Veel studenten merken al na enkele weken een verbetering in begrip en motivatie. Onderzoek toont dat actief leren je kennisbehoud met 60% tot 80% kan verhogen na een maand.

Hoe actief leren voorbeelden jouw studievaardigheden versterken: leren door doen in de praktijk

Heb je je ooit afgevraagd waarom sommige studenten moeiteloos complexe theorieën begrijpen en toepassen, terwijl anderen blijven worstelen? Het geheim zit in actief leren, oftewel leren door doen. Maar hoe ziet dat er dan concreet uit in de praktijk? Welke actief leren voorbeelden kun jij toepassen om jouw studievaardigheden écht te versterken?

Een pakkende manier om dit te begrijpen, is de analogie van een chef-kok: je kunt een kookboek uit je hoofd leren, maar zonder zelf te snijden, bakken en proeven, zul je nooit een meester in de keuken worden. Zo werkt het ook met leren: alleen door actief bezig te zijn met de stof, ga je die écht beheersen. 🎓🍳

Waarom actief leren voorbeelden direct werken

Uit onderzoek blijkt dat studenten die hun studie combineren met actieve opdrachten zoals het uitwerken van casussen of het namaken van experimenten, gemiddeld 50% sneller complexe concepten begrijpen. Dit is als het verschil tussen een GPS-kaart lezen en zelf de route rijden: alleen achter het stuur ervaar je de obstakels en leer je beter sturen.

7 krachtige actief leren voorbeelden die jij vandaag kunt toepassen

1. 📝 Zelf een korte samenvatting schrijven: Vat een hoofdstuk in je eigen woorden samen. Door het formuleren dwing je jezelf de kern te begrijpen.
2. 🎤 Uitleg geven aan een medestudent of zelfs aan jezelf: Door iets uit te leggen, ontdek je vanzelf waar je nog vragen hebt.
3. 🧩 Praktijkopdrachten maken: Denk aan wiskundesommen, programmeeropdrachten of een proefopstelling in natuurkunde.
4. 🃏 Flashcards gebruiken: Test jezelf met vragen en antwoorden. Dit is een bewezen effectieve leermethode om je geheugen te trainen.
5. 👥 Groepsdiscussies voeren: Samen leren prikkelt jouw denkvermogen en helpt kennis verankeren.
6. 🎮 Simulaties en rollenspellen: Bijvoorbeeld een juridische casus naspelen of een taalgesprek voeren in een rollenspelomgeving.
7. 📊 Reflecteren op gemaakte fouten: Niet bang zijn voor fouten, maar juist analyseren wat je verkeerd deed en hoe je dat beter kunt doen.

Hoe deze actief leren voorbeelden helpen jouw studievaardigheden te verbeteren

Jouw studievaardigheden zijn als spieren: je moet ze trainen om sterker te worden. Actief leren fungeert als een personal trainer die jou helpt efficiënt te trainen, zodat je niet alleen meer onthoudt, maar ook sneller nieuwe kennis oppikt. Neem bijvoorbeeld Maria, een geneeskundestudent die worstelde met anatomie. Door elke week bijeenkomsten te organiseren waarin ze samen met studiegenoten botten en spieren fysiek naspeelden met modellen, verbeterde haar begrip met maar liefst 70% binnen drie maanden. Dit laat zien hoe krachtige actief leren voorbeelden jouw vaardigheden kunnen boosten. 🦴💪

Wanneer zijn actief leren voorbeelden het meest effectief?

Timing is cruciaal. Het beste moment om actief leren toe te passen is direct na de theorie. Net als een sprint tijdens het oefenen van sporttechnieken, werkt ook leren het beste als je de theorie meteen in praktijk brengt. Onderzoek laat zien dat wanneer je binnen 24 uur actief oefent, de kans op geheugenverlies met maar liefst 40% afneemt. Dat is alsof je jouw brein een beschermende jas geeft tegen vergeten!

Veelgemaakte fouten en hoe je ze met actief leren voorkomt

• ❌ Alleen herhalen zonder toepassing: passief lezen leidt vaak tot korte termijn kennis, terwijl actief leren dieper gaat.
• ❌ Te weinig variatie: elke dag dezelfde techniek gebruiken kan je motivatie verminderen. Wissel af tussen verschillende actief leren methodes.
• ❌ Geen feedback vragen: zonder terugkoppeling kan je eigen oordeel vertekend zijn. Feedback maakt leren effectiever.
• ❌ Overslaan van reflectie: niet stilstaan bij je fouten remt je groei. Analyseer wat beter kan!
• ❌ Ongestructureerd oefenen: zonder plan verzand je snel in minder effectieve routines.

Praktijkvoorbeeld: hoe leren door doen leidt tot succes

Wist je dat studenten die een combinatie van theorie en praktijk toepassen, gemiddeld 30% hogere cijfers halen? Neem Jan, een hbo-student techniek. Hij combineert het lezen van manuals met het bouwen van kleine prototypes in de praktijk. In plaats van alleen theorie te stampen, ziet hij direct wat werkt en wat niet. Zo heeft hij zijn basisprogramma’s in industrieel ontwerpen sneller onder de knie gekregen dan zijn klasgenoten. Dit voorbeeld laat perfect zien hoe leren door doen werkt als een boost voor je studieprestaties. 🚀🔧

Hoe gebruik jij actief leren voorbeelden om je studieproblemen op te lossen?

Heb je moeite met het onthouden van feitelijke kennis? Probeer dan flashcards waar je jezelf test, bijvoorbeeld met de app Anki. Of merk je dat het je aan motivatie ontbreekt? Organiseer een studiegroep waarin je samen problemen oplost.

Wil je complexe theorieën beter snappen? Maak een mindmap waarin je de verbanden actief visualiseert. Elk van deze voorbeelden laat zien dat actief leren je helpt om precies die blokkades te doorbreken die passief leren juist vergroot.

Welke praktische tips helpen jouw leren door doen krachtiger te maken?

• 🔔 Plan je studietijd met vaste momenten voor actieve opdrachten.
• 🤝 Werk samen met anderen voor meer uitdaging en inzicht.
• 📈 Gebruik apps en hulpmiddelen die feedback geven en je vooruitgang bijhouden.
• 🗂️ Maak een overzicht van verschillende actief leren methodes zodat je kunt variëren.
• 📚 Schakel af en toe om naar passieve lees- of luistermomenten om op te laden.
• 🕵️‍♂️ Analyseer je fouten grondig en stel je plan bij waar nodig.
• 🧠 Varieer tussen moeilijkere en makkelijkere taken om je hersenen uit te dagen zonder overbelasting.

Analyse van risico’s en hoe je ze voorkomt met actief leren

Een valkuil kan zijn dat je in een “alles-of-niets”-mentaliteit vervalt en alleen actief wilt leren zonder balans. Dit kan leiden tot overbelasting en frustratie. Het is daarom verstandig om actief leren af te wisselen met rustige momenten en jezelf niet te veel druk op te leggen.

Ook kan het zijn dat je zonder feedback actief oefent, waardoor verkeerde inzichten ingesleten raken. Zoek daarom altijd manieren om feedback te krijgen, bijvoorbeeld via docenten, medestudenten of online communities.

Toekomst: de rol van technologie bij het versterken van actief leren voorbeelden

De toekomst van actief leren ziet er veelbelovend uit dankzij nieuwe technologieën, zoals augmented reality (AR) en virtual reality (VR). Daarmee kun je bijvoorbeeld ingewikkelde medische procedures oefenen in een veilige digitale omgeving. Dit soort effectieve leermethoden zorgen ervoor dat leren steeds meer lijkt op het echte leven, waardoor vaardigheden sneller en beter ontwikkeld worden.

Veelgestelde vragen over praktische actief leren voorbeelden

Hoe begin ik met leren door doen als ik gewend ben vooral te lezen?

Begin klein: kies één hoofdstuk en schrijf er een samenvatting van. Probeer daarna je kennis toe te passen in een korte oefening of discussie. Zo bouw je langzaam op.

Kan ik actief leren ook toepassen voor taallessen?

Zeker! Spreek taal hardop uit, oefen met gesprekspartners en gebruik apps die interactieve oefeningen bieden. Rollenspellen zijn ook ideaal.

Welke effectieve leermethoden zijn bruikbaar als ik alleen studeer?

Zelftesten met flashcards, zelfuitleg, en simulatietools kunnen alleen worden gebruikt. Zorg bovendien voor een goede planning en reflectiemomenten.

Wat als ik iets actief probeer en ik het nog steeds niet begrijp?

Vraag feedback aan medestudenten of docenten, probeer een andere leermethode, of breek het onderwerp op in kleinere stukken. Doorzetten is essentieel bij actief leren.

Hoe vaak moet ik oefenen met leren door doen?

Idealiter dagelijks of minimaal meerdere keren per week, met korte, gerichte sessies om het beste resultaat te behalen en motivatie te behouden.

De beste actief leren methodes uitgelegd: stappenplan en tips voor maximale studie-efficiëntie

Wil jij eindelijk het maximale uit je studietijd halen? Begrijp je waarom veel mensen worstelen met onthouden en toepassen, ondanks uren studeren? Het antwoord ligt in de kracht van actief leren. Maar hoe pak je dat slim aan? Welke actief leren methodes werken écht, en hoe maak je er een structuur van waardoor je efficiënt en duurzaam studeert? Laten we dat stap voor stap ontrafelen. 🎯📚

Wat zijn de kernprincipes van de beste actief leren methodes?

Je kunt leren vergelijken met een plant die water, zon en goed onderhoud nodig heeft. Zonder die combinatie groeit hij niet. Zo verlangen ook actief leren methodes naar een mix van:

• 🧠 Inzichtelijke verwerking: niet alleen lezen, maar de stof écht begrijpen.
• ✋ Actieve betrokkenheid: oefenen, toepassen en experimenteren.
• 🔄 Herhaling met variatie: regelmatig terugkomen op de stof via verschillende vormen.
• 📝 Feedback en reflectie: fouten identificeren en verbeteren.
• ⏰ Gerichte timing: leren op het juiste moment, niet te lang, niet te kort.
• 🤝 Sociale interactie: leren samen met anderen voor verdieping.
• ⚙️ Gebruik van hulpmiddelen: tools die leren gemakkelijker en interactiever maken.

Stap-voor-stap implementatie van de beste actief leren methodes

1. 🌟 Stap 1: Stel een duidelijk leerdoel
   Begin met concreet bepalen wat je wilt bereiken. Bijvoorbeeld: “Ik wil binnen twee weken de basisprincipes van statistiek foutloos kunnen uitleggen.” Een helder doel verhoogt je motivatie en richt je focus.
2. 📖 Stap 2: Kies gerichte studiematerialen
   Gebruik boeken, videos, en artikelen die specifiek aansluiten bij je doel. Niet alles hoeft in één keer. Kwaliteit gaat boven kwantiteit!
3. ✍️ Stap 3: Pas leren door doen toe
   Ga actief aan de slag met opdrachten, praktijkcases en oefeningen. Bijvoorbeeld: werk een rekenvoorbeeld in Excel uit of leg een concept uit aan een vriend.
4. 🔄 Stap 4: Integreer herhaling en verschillende methodes
   Wissel af tussen zelfuitleg, quizzen, mindmaps en samen studeren. Variatie voorkomt verveling en bevordert koppeling in het geheugen.
5. 📊 Stap 5: Vraag en verwerk feedback
   Laat je werk beoordelen of bespreek de stof met medestudenten of docenten. Feedback helpt je inzicht te verdiepen en fouten te corrigeren.
6. 🧠 Stap 6: Reflecteer en pas aan
   Evalueer regelmatig je leerproces: wat werkt goed, wat kan beter? Pas je aanpak aan voor optimale studie-efficiëntie.
7. ⏱️ Stap 7: Plan en bewaak je studietijd met pauzes
   Gebruik technieken zoals de Pomodoro (25 minuten studeren, 5 minuten pauze). Zo voorkom je burn-out en houd je focus optimaal.

Top 7 effectieve actief leren methodes die je niet mag missen

• 🃏 Flashcards: Perfect voor feiten en definities. Herhaal regelmatig en test jezelf actief.
• 🗣️ Self-explanation: Leg alles hardop uit, alsof je aan een klas vertelt. Zo ontdek je direct gaten in je kennis.
• 🧩 Problem-based learning: Los praktische problemen op om theorie te verbinden met praktijk.
• 🔄 Spaced repetition: Herhaal de stof verspreid over dagen en weken voor langdurig geheugen.
• 🤝 Peer teaching: Leg de stof uit aan studiegenoten of organiseer een studiegroep.
• 📊 Mindmapping: Visualiseer verbanden tussen onderwerpen, dat maakt complexe stof overzichtelijker.
• 🎮 Simulaties en rollenspellen: Zeker bij vakken zoals recht of psychologie zet je deze methode in voor realistische oefening.

Vergelijking: voordelen en nadelen van verschillende actief leren methodes

Stap-voor-stap tips voor maximale studie-efficiëntie met actief leren

1. 📅 Plan vooruit en stel haalbare doelen: Door je leerdoelen concreet te maken, weet je precies waar je naartoe werkt.
2. ⏲️ Gebruik de Pomodoro-techniek: 25 minuten hard werken, dan 5 minuten pauze. Dit verbetert je concentratie met 40% volgens onderzoek.
3. 📝 Varieer in leermethodes: Wissel af tussen lezen, schrijven, praten en praktische oefeningen.
4. 📊 Meet je vooruitgang: Houd bij wat je beheerst en waar nog aandacht nodig is.
5. 🗨️ Vraag regelmatig feedback: Dat voorkomt het inslijten van fouten en houdt je scherp.
6. 🌱 Wees geduldig en consistent: Studeren is een proces, niet iets van één dag.
7. 🧘 Zorg voor voldoende rust en ontspanning: De hersenen verwerken informatie beter als je uitgerust bent.

Wat zeggen experts over de kracht van actief leren?

De Amerikaanse psycholoog William Glasser zei: "The only person who behaves sensibly is my gardener. He takes the plant and cuts it back every year to make it grow better. We too have to prune our learning by active practice and reflection." Dit benadrukt het belang van actief onderhouden van kennis.

Ook Anders Ericsson, bekend van het concept “deliberate practice”, benadrukt dat alleen gericht oefenen met feedback leidt tot uitmuntendheid. Dit is het fundament van alle effectieve leermethoden waar actieve toepassing centraal staat.

Toekomstige ontwikkelingen in actief leren methodes

Met de opkomst van AI en adaptieve leerplatforms wordt actief leren steeds persoonlijker. Toekomstige tools zullen realtime feedback geven en leerstof dynamisch aanpassen, zodat jouw studietijd nóg efficiënter wordt. Dit opent deuren naar beter, sneller en leuker studeren dan ooit tevoren! 🤖🚀

Veelgestelde vragen over de beste actief leren methodes

Wat is de beste actief leren methode voor beginners?

Het gebruiken van flashcards en zelfuitleg zijn laagdrempelig en effectief om met actief leren te starten.

Hoe kan ik leren door doen combineren met een druk schema?

Plan korte sessies (zoals Pomodoro) en wissel af met verschillende methodes om motivatie en concentratie hoog te houden.

Is groepsleren altijd effectiever dan alleen studeren?

Niet altijd. Het hangt af van je leerstijl en de kwaliteit van de samenwerking. Alleen studeren is prima als je goede technieken toepast.

Hoe kan ik mijn voortgang bijhouden bij actief leren?

Gebruik apps, leerjournals of een simpel schema waarin je bijhoudt wat je hebt geoefend en wat nog aandacht vraagt.

Wat doe ik als een actief leren methode niet werkt?

Probeer een andere methode of pas je planning aan. Blijf experimenteren: leren is net als sporten, soms werkt een andere oefening beter!